رێکاری توێژینەوەکە: راپرسی سەرهێل لە زیاتر لە ١١هەزار گەنجی نێوان ١٦-١٩ ساڵان لە کەنەدا و ئینگلتەرا و وڵاتە یەکگرتووەکان لە ساڵانی ٢٠٢٠-٢٠٢١. ئەنجام: ٢٧.٨% بەشداربووان یەک لە نیشانەکانی کۆئەندامی هەناسەییان تووش بوو بوولە هەفتەی پێش راپرسیەکە. ١٦.١% کۆکە، ١٠.٠% هەناسەسواری، ١٠.٠% سینگهێشە، ٨.٥% بەلغەم و ٢.٦% خیزەزیز. ئەوانی جگارەی ئەلکترۆنیان بۆ ماوەی زیاتر بەکارهێنابوو نیشانەی زیاتریان هەست پێکردبوو. هەروەها ئەو جگارانەی کە نیکۆتین و تامی جۆراوجۆری لەگەڵە نیشانەکانیان زیاتر کردبوو. دەرئەنجام: کێشانی جگارەی ئەلکترۆنی بە زۆری و بۆ ماوەی درێژ بەتایبەت ئەوانەی کە نیکۆتین و تامی جۆراوجۆری لەگەڵە کاریگەی نەرێنی لەسەر کۆئەندامی هەناسە دروستدەکات. سەرچاوه: گۆڤاری BMC medicine 2024 May 29 doi: 10.1186/s12916-024-03428-6 توێژەرەوان:    Leonie S Brose et al

لە سەردەمی پێش دۆزینەوەی بەنج و دژەکولیەکان، خێرایی ئەنجامدانی نەشتەرگەری یەکجار گرنگ بوو ئەگەر نەخۆشەکە دەرفەتێکی هەبێت بۆ ئازارەکی کەم و رزگاربوون لە نەخۆشیەیەکەی. هەڵبەت تەنها نیوەی نەخۆشەکان دەژییان و رێژەی مردن یەکجار بەرز بوو. رۆبەر لیستۆن ( ١٧٩٤- ١٨٤٧) نەشتەرکارەکی بەریتانی بوو و یەکەم پرۆفیسۆری نەشتەرگەری بوو لە نەخۆشخانەی زانکۆی لەندەن. بەناوبانگ بوو بە خێرایی لە نەشتەرگەری. دەگێڕنەوە کە قاچبرینەوەیێکی بە کەمتر لە دوو خولەک و نیو ئەنجام دەدا. ریکارد گۆردۆن لە کتێبێک باس لە بەناوبانگترین نەشتەرگەری لیستۆن دەکات کە تاکە نەشتەرگەرییە لە مێژووی جیهان بە رێژەی مردنی ٣٠٠ لە سەدا. لە کاتێک کە لیستۆن قاچی نەخۆشێک دەبڕێتەوە زۆر بەخێڕایی، پەنجەیێکەی یاریدەدەرەکەیشی بەگەڵ دەدا. پاشان هەم نەخۆشەکە وهەم یاریدەدرەکەی بەهۆی کولی برینەکانییان لە قاوش گیان لە دەست دەدەن. هەروەها لە کاتی نەشتەرگەریەکە لە بەر پەلەپەلی، چەقۆیەک دەکێش بە یەک لەوانەی کە لە ژوورەکەن و سەیری نەشتەرگەریەکە دەکان. ئەویش دوای بە هۆی خوێنبەربوون گیان لە دەست دەدات.